بی‌حسی بینی و گونه بعد از جراحی بینی؛ علت، مدت ماندگاری و راه‌های درمان

آیا بی‌حسی بعد از جراحی بینی طبیعی است؟

احساس بی‌حسی در ناحیه بینی و اطراف آن پس از جراحی، پدیده‌ای شایع و معمولاً موقتی است که در نتیجه کشیدگی، تحریک یا آسیب سطحی به اعصاب پوستی کوچک در نواحی جراحی‌شده به وجود می‌آید. هنگام انجام رینوپلاستی، به‌ویژه در تکنیک‌های باز که با برش‌های مستقیم روی کلوملا یا نواحی اطراف بینی همراه هستند، احتمال درگیر شدن اعصاب حسی سطحی افزایش می‌یابد. این بی‌حسی ممکن است بلافاصله پس از جراحی احساس شود یا در روزهای بعدی، با کاهش تورم اولیه، آشکارتر گردد.

در اغلب موارد، بی‌حسی به‌تدریج و هم‌زمان با کاهش التهاب و بازسازی عصب‌ها بهبود می‌یابد و نیاز به مداخله درمانی خاصی ندارد. بیشتر افرادی که این وضعیت را تجربه می‌کنند، طی چند هفته تا چند ماه به‌صورت کامل به حس طبیعی بازمی‌گردند. با این حال، مدت و شدت بی‌حسی ممکن است بسته به نوع جراحی، میزان دستکاری بافتی، ضخامت پوست و واکنش بدن فرد به ترمیم متفاوت باشد. در صورتی که این بی‌حسی همراه با درد، گزگز شدید یا عدم بهبود تدریجی باشد، لازم است با پزشک مشورت شود.

بی‌حسی معمولاً در کدام نواحی رخ می‌دهد؟

پس از جراحی بینی، بسته به نوع تکنیک به‌کاررفته، میزان دستکاری بافت‌ها و واکنش بدن هر فرد، ممکن است در بخش‌هایی از صورت احساس بی‌حسی ایجاد شود. شایع‌ترین ناحیه، نوک بینی و کناره‌های آن است که به دلیل تجمع بالای گیرنده‌های عصبی و انجام برش‌های مستقیم یا بخیه در آن ناحیه، بیشتر درگیر می‌شود. در جراحی‌های باز، که در آن پوست بینی از اسکلت زیرین جدا می‌شود، احتمال بی‌حسی نوک بینی بالاتر است.

علاوه بر بینی، برخی افراد ممکن است بی‌حسی را در نواحی اطراف مانند لب بالا، گونه‌ها، یا حتی زیر چشم‌ها نیز تجربه کنند. این حالت معمولاً ناشی از فشار ناشی از تورم، تماس با پانسمان یا تحریک اعصاب مشترک با ناحیه بینی است. شدت و گسترش این بی‌حسی معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد و در بیشتر موارد، به‌مرور حس طبیعی به نواحی درگیر بازمی‌گردد. تنها در درصد اندکی از موارد، بی‌حسی ممکن است طولانی‌مدت یا دائمی باقی بماند، که نیازمند ارزیابی دقیق‌تری توسط پزشک متخصص است.

علت بی‌حسی بینی و گونه بعد از عمل چیست؟

بی‌حسی پس از رینوپلاستی، نتیجه مستقیم تأثیر جراحی بر شبکه عصبی سطحی پوست و بافت‌های اطراف بینی و گونه‌هاست. طی فرایند جراحی، به‌ویژه در مواردی که نیاز به برش گسترده، برداشت غضروف یا دستکاری استخوان وجود دارد، اعصاب کوچکی که مسئول انتقال حس از پوست به مغز هستند ممکن است تحت فشار، کشش یا تحریک قرار گیرند. همچنین، تورم بافت‌ها یا فشردگی ناشی از پانسمان می‌تواند انتقال سیگنال عصبی را موقتاً مختل کند.

در ادامه به رایج‌ترین علل این بی‌حسی اشاره شده است:

آسیب موقت به شاخه‌های عصبی سطحی: در حین ایجاد برش‌ها یا دستکاری ساختارهای زیر پوستی، اعصاب ظریف حسی ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند.

کشش یا جابه‌جایی بافت‌های نرم: جدا کردن پوست از ساختار بینی برای دسترسی به استخوان و غضروف، می‌تواند باعث کشیدگی و تحریک اعصاب شود.

تورم پس از جراحی: تجمع مایع و التهاب در بافت‌های اطراف می‌تواند موجب فشردگی اعصاب و ایجاد حس بی‌حسی یا گزگز شود.

فشار ناشی از پانسمان یا اسپلینت: فشار مداوم اسپلینت یا چسب‌های پانسمان روی ناحیه بینی و گونه ممکن است جریان عصبی را به‌صورت موقت مختل کند.

واکنش طبیعی بدن به ترمیم: در حین بازسازی عصب‌ها، ممکن است عملکرد آن‌ها به‌صورت گذرا دچار اختلال شده و باعث احساس بی‌حسی شود.

مدت ماندگاری بی‌حسی و علائم نگران‌کننده

بی‌حسی در ناحیه بینی و گونه‌ها پس از عمل، معمولاً روندی موقتی دارد و در اغلب موارد بین چند هفته تا حدود ۶ ماه به‌تدریج برطرف می‌شود. میزان و مدت این بی‌حسی به عواملی مانند نوع جراحی، شدت دستکاری بافتی، محل برش‌ها و ویژگی‌های فردی مانند ضخامت پوست و توانایی بدن در بازسازی عصب‌ها بستگی دارد. معمولاً در افرادی با پوست نازک، بازگشت حس سریع‌تر و کامل‌تر اتفاق می‌افتد، در حالی‌ که در افراد با پوست ضخیم یا دارای سابقه جراحی قبلی، ممکن است روند بازیابی طولانی‌تر باشد.

در صورتی‌ که بی‌حسی پس از ۶ ماه به‌طور کامل رفع نشود، یا حتی در گذر زمان افزایش یابد، لازم است توسط پزشک معاینه تخصصی انجام شود. علائمی نظیر بی‌حسی همراه با درد مداوم، گزگز شدید، احساس سوزش غیرعادی یا عدم بهبودی تدریجی از نشانه‌هایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. این موارد ممکن است نشانه آسیب عصبی عمیق‌تر یا اختلال در ترمیم باشند و نیاز به بررسی دقیق‌تر یا مداخلات درمانی تخصصی خواهند داشت.

مراقبت‌های مؤثر برای رفع بی‌حسی

در مواردی که بی‌حسی پس از عمل طولانی‌تر از حد انتظار باشد، می‌توان با رعایت برخی توصیه‌های پزشکی، روند بازگشت حس را تسریع کرد. این اقدامات باید با تأیید پزشک معالج و متناسب با وضعیت ترمیم اعصاب انجام شود.

ماساژ ملایم با نظر پزشک: تحریک آرام ناحیه بی‌حس با حرکت‌های نرم می‌تواند به بهبود گردش خون و بازسازی عصب کمک کند.

استفاده از کمپرس گرم (در مراحل پایانی بهبودی): گرمای موضعی می‌تواند موجب افزایش جریان خون و بهبود تغذیه عصبی شود، اما تنها پس از فروکش‌کردن کامل تورم توصیه می‌شود.

مصرف مکمل‌های B12 و تقویت‌کننده‌های عصبی: مکمل‌هایی مانند ویتامین B12، B1 و اسید آلفا لیپوئیک ممکن است در بازسازی اعصاب مؤثر باشند، ولی تنها با تجویز پزشک باید مصرف شوند.

اجتناب از ضربه، فشار یا سرمای شدید در ناحیه بی‌حس: محافظت از محل در برابر عوامل خارجی به حفظ ایمنی اعصاب در حال ترمیم کمک می‌کند و از آسیب‌های ثانویه جلوگیری می‌نماید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در اغلب موارد، بی‌حسی پس از جراحی بینی روندی طبیعی و گذرا دارد؛ با این حال، در برخی شرایط خاص، ادامه یا شدت یافتن این احساس می‌تواند نشانه‌ای از آسیب عصبی یا مشکل دیگر باشد و نیاز به بررسی تخصصی دارد. توجه به علائم هشدار و مراجعه به‌موقع به پزشک نقش مهمی در پیشگیری از بروز عوارض دائمی ایفا می‌کند.

بی‌حسی همراه با درد شدید یا التهاب: اگر بی‌حسی با درد مداوم، تورم غیرعادی یا قرمزی همراه باشد، ممکن است نشانه التهاب یا آسیب جدی‌تر باشد.

تداوم کامل بی‌حسی بیش از ۶ ماه: در صورتی که هیچ‌گونه بهبودی در حس ناحیه بی‌حس پس از شش ماه مشاهده نشود، لازم است ارزیابی عصبی تخصصی انجام شود.

بروز علائم عصبی دیگر: احساس اسپاسم، پرش عضله، گزگز ممتد یا سوزش شدید ممکن است نشان‌دهنده اختلال در عملکرد عصب باشد و باید توسط پزشک بررسی گردد.

منابع برای مطالعه تکمیلی :

How Long Does Numbness Last After Rhinoplasty

How To Manage Numbness After Rhinoplasty Surgery